Mübadelenin 93. Yıl Dönümü

Sinop'ta 29 Ekim 2014 tarihinde kurulan "Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Kültür Araştırmaları ve Dayanışma Derneği" Mübadelenin 93. Yıl dönümü anısına Sinop Yelken Kulübünde birlik ve beraberlik çatısı altında sabah kahvaltısında bir araya geldi.

Sinop Yelken kulüpte gerçekleşen 93. Yıldönümü  etkinliğine Sinop Vali  Yardımcısı Hüseyin  Sayın,Sinop Belediye Başkanı Baki Ergül,Samsun Mübadele Derneği Kurucu Başkanı Mübadele Yazarı Akın Üner ve çevri il, ilçe ve  köylerden çok sayıda Mübadil ve Sinop halkı  iştirak etti.

Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral yaptığı açıklamada, mübadeleye tabi tutulanların yüzlerce yıldır ekip biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları iş yerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekanlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bırakarak göçtüklerini söyledi. Mübadillerin doğdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmediğini savunan Aral, "1. Kuşak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Son yıllarda giderek artan sayıda mübadil çocuğu ve torunu bir vasiyeti yerine getirircesine aile büyüklerinin yaşadıkları memleketleri ziyaret etmek istiyor. Onların doğdukları kentleri, köyleri, mahalleleri, ibadet ettikleri kutsal mekanları görmek istiyor. Kendi özel tarihlerine ve kültürlerine ait izleri sürmek istiyor" dedi.

Sinop Belediye Başkanı Baki Ergül mübadillere yönelik yaptığı kısa konuşmasında her daim Sinoplu Mübadillerin yanında olduklarını ve her türlü desteği severek verdiklerini dile getirirken; tüm Sinoplu Mübadillerin 93.yıldönümünü sevgiyle saygıyla kutuluyorum. Her daim sizlerle birlikteyim dedi.

Tören sonunda etkinliğe katılan  tüm mübadiller toplu halde Aşıklar Caddesi üzerinden yürüyerek Sinop İskele Meydanı Atatürk Anıtı önünde saygı duruşu ve istiklal marşı okuyarak Anıt önüne  Başkan Kenan Aral tarafından karanfil buketleri bırakıldı.Anıt sonrasında  tüm ekip küçük iskele önünde toplanarak  En yaşlı Mübadil ve Deren Başkanı Kenan Aral tarafından denize 93.yıl anısına çelenk bırakılarak katılımcılar tarafından da karanfiller topluca denize atıldı.  sonrasında denize çelenk ve karanfil bırakıldı.

Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Kültür Araştırmaları ve Dayanışma Derneği Başkanı Kenan Aral iskele meydanında Lozan Mübadele Vakfı tarafından hazırlanan  Mübadil Kuruluşlarının ortak Çağrı metnini okudu;

Aral okumuş olduğu  ortak çağrı açıklamasında şunları dile getirdi;

Bundan 93 yıl önce; 30 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleşik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da yerleşik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı.

Yunanistan'ın Balkan Savaşına katıldığı tarih olan; 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile yaklaşık 2.000.000 insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı.

Mübadeleye tabi tutulanlar; yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları işyerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekanlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bıraktılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca, aylarca beklediler. Çoğu yolcu taşımaya elverişsiz olan gemilerle olmak üzere iki ülke arasında günler, haftalar süren yolcuklar yaptılar. Bu uzun ve zahmetli yolculuk sırasında yaşamını kaybeden yakınlarını denize verdiler. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koşullardan ötürü hastalanarak ölenler oldu. Aileler dağıldı. Yeni vatanlarında uzun süre uyum güçlüğü çektiler. 

Mübadillerin doğdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi.     

1. Kuşak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Son yıllarda giderek artan sayıda mübadil çocuğu ve torunu , bir vasiyeti yerine getirircesine aile büyüklerinin “memleket” dedikleri toprakları ziyaret etmek istiyor. Onların doğdukları kentleri, köyleri, mahalleleri, ibadet ettikleri kutsal mekanları görmek istiyor. Kendi özel tarihlerine ve kültürlerine ait izleri sürmek istiyor. Ancak; T.C vatandaşlarına vize uygulanması, vize alırken çekilen sıkıntılar düş kırıklığı yaratıyor. 

- AB yöneticilerinden, Yunanistan ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinden iki halk arasına örülen vize duvarının kaldırılmasını tekrar tekrar talep ediyoruz. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan mübadiller de Yunanistan vatandaşı olan Rum Ortodoks mübadiller gibi aile büyüklerinin doğdukları toprakları vizesiz olarak ziyaret etmek istiyor. 

- Vizesiz ziyaret imkanı sağlanıncaya kadar mübadil kökenlilere A.B.D ve İngiltere'nin uyguladığı gibi uzun süreli 5 -10 yıllık vize verilmesini talep ediyoruz. 

- Eğer shengen vize mevzuatı uzun süreli vize için bir engel teşkil ediyorsa Türkiye ve Yunanistan hükümetleri mübadele sözleşmesi nedeni ile yaşadıkları ülkeleri terk etmek zorunda kalanlara, onların çocuklarına ve torunlarına çifte vatandaşlık hakkı tanımalıdır. 

- Mübadillerin kayıtları T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünde mevcuttur. İlgililerden, aile büyüklerimize ait bilgilerin yer aldığı Muhtelit Mübadele Komisyonu Tasfiye Talepnamelerinin Cumhuriyet Arşivi ONLİNE Kataloglarına tekrar geri yüklenmesini talep ediyoruz. 

- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Yunanistan Hükümeti'nden mübadillerin geride bıraktıkları cami, kilise, tekke, manastır, türbe, şehitlik, mezarlık  gibi  kutsal mekanların, hamam, bedesten, çeşme, ayazma gibi yapıların günümüze kadar ayakta kalmış olanlarının karşılıklı olarak restore etmelerini ve korumalarını talep ediyoruz. Türkiye'deki ve Yunanistan'daki yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının mimari mirasın korunması konusunda gösterdikleri  çabaları takdirle karşılıyoruz. Merkezi yönetimlerin ve Avrupa Birliği'nin de her iki ülkedeki kültürel mirasın korunması için yerel yönetimlere maddi ve teknik destek vermelerini istiyoruz.

Mübadil kuruluşları olarak dikkat çekmek istediğimiz önemli bir konu da Ortadoğu'da devam eden kanlı çatışmalar ve savaşlardır.  

Ortadoğu'daki savaşlar ve çatışmalar nedeni ile insanlığın binlerce yıllık kültürel mirası yok ediliyor. Suriye'de, Irak'ta yüzbinler yaşamını yitirdi ve bu acımasız savaş bütün hızıyla sürüyor. Milyonlarca insan canını kurtarmak için ülkesini terk ediyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin verdiği resmi rakamlara göre Aralık 2015 ayı itibariyle Suriye'yi terk edenlerin sayısı 4.390.439 kişiye ulaştı. Türkiye'deki kayıtlı mülteci sayısı 2.400.000 kişi. Tükiye'deki mültecilerin büyük çoğunluğu yeniden bir yaşam kurabilmek amacıyla lastik botlarla Ege Denizini geçerek Yunanistan'a, oradan da Avrupa Ülkelerine ulaşmak için ölümcül  yolculuklara çıkıyor. Ege'nin/Akdeniz'in soğuk sularında günde 9 mülteci can veriyor. Bir yıl içinde denizlerde yaşamını kaybedenlerin sayısı 3771 kişi. Bunların ‰20'si Aylan Bebek gibi 0-11 yaş arasındaki çocuklar. 

Mübadelenin 93.yıldönümü nedeni ile mübadil kuruluşlarının düzenlenledikleri anma etkinliklerinde; savaşlarda, çatışmalarda, terör saldırılarında, mübadele sürecinde yaşamını yitirenler ile umut yolculuğunda yaşamlarını yitiren Aylan Bebeklerin  anısına denize kırmızı karanfiller bırakıyoruz. 

Emperyalist çıkarlar uğruna sürdürülen, yüzbinlerce insanın ölümüne, milyonlarca insanın ülkelerini terk etmelerine neden olan bu savaşları çıkaranları, destekleyenleri ve sessiz kalanları şiddetle kınıyoruz ve yüksek sesle haykırıyoruz:  

Savaşa son verin!

 Ölümleri durdurun!

 Mülteci dramı son bulsun..

Bu topraklarda yaşayan halkların geçmişinde yüzlerce yıllık birlikte yaşam deneyimi var. Bizler; mübadil çocukları ve torunları olarak, Mübadelenin 93. Yıl dönümünde Orta Doğu'da, Balkanlar’da, Akdeniz'de, Ege'de ve yaşadığımız coğrafyada çatışma yerine barış, farklı olanı sürgün yerine birlikte yaşama ortamının oluşturulabileceğine yürekten inanıyoruz.

Savaşlarda ve göç yollarında yaşamını yitirenleri saygı ve rahmetle anıyor, çekilen acılar bir daha yaşanmasın diyoruz..